Κοοπερατίβα ή κολεκτίβα; Η κατασκευή/επιλογή του όρου κολεκτίβας εργασίας.

Οι “ετυμολογικές-σημειολογικές” ρίζες της “διαμάχης”

Κοοπερατίβα

 Με βάση τον ορισμό της wikipedia για την κοοπερατίβα βλέπουμε ότι αναφερόμαστε στην ελληνική λέξη συνεταιρισμός. Οι συνεταιρισμοί εκείνοι που ελέγχονται από αυτούς που εργάζονται σε αυτούς ονομάζονται εργατικοί συνεταιρισμοί, ενώ αυτοί που ελέγχονται από αυτούς που κάνουν χρήση των υπηρεσιών τους ονομάζονται καταναλωτικοί συνεταιρισμοί.

 A cooperative (“coop”), co-operative (“co-op”), or coöperative (“coöp”) is an autonomous association of persons who voluntarily cooperate for their mutual social, economic, and cultural benefit.[1] Cooperatives include non-profit community organizations and businesses that are owned and managed by the people who use its services (a consumer cooperative) and/or by the people who work there (a worker cooperative).

• Η μετάφραση της λέξης cooperative σε συνεταιρισμό είναι λίγο περίεργη καθώς παραπέμπει πιο πολύ σε συνεταίρους, παρά σε συν-εργάτες. Μια απόπειρα “μεταστροφής” της μετάφρασης είναι η προώθηση μιας άλλης μετάφρασης π.χ. Συνεργατική.

• Η κοοπερατίβα όπως και η κολεκτίβα αποτελούν σε διάφορες χώρες του εξωτερικού διαφορετικά νομικά σχήματα.

• Η κοοπερατίβα ηχεί λιγότερο “επιθετική” από το κολεκτίβα και για αυτό είναι πιο “αποδεκτή” ως μέρος μιας καπιταλιστικής συνθήκης.

• Ένας συνεταιρισμός μπορεί να προσλάβει μισθωτή εργασία ή/και να έχει ένα Διοικητικό Συμβούλιο που να λαμβάνει τις αποφάσεις για λογαριασμό των μελών που κατά τα άλλα είναι ισότιμα στην εκλογή του Δ.Σ. (δεν υπάρχει η αρχή μια μετοχή μια ψήφος).

Συμπέρασμα: Η επιλογή του όρου κοοπερατίβα θέλει να αποφύγει την παραπομπή στο ελληνικό συνεταιριστικό κίνημα ή σε συνεταίρους αποφεύγοντας τη λέξη συνεταιρισμός και δεν χρησιμοποιεί κανένα άλλο προσδιοριστικό στοιχείο που να προσδιορίζει/περιγράφει το εγχείρημα, άρα είναι αρκετά ελλιπής. Το ίδιο ισχύει και για την εναλλακτική μετάφραση του όρου που είναι η συνεργατική. Ο όρος εργατική κοοπερατίβα (worker cooperative) είναι λίγο πιο δόκιμος αφού μας λέει ότι αφενός λαμβάνει χώρα εργασία και αφετέρου η εργασία γίνεται από τα μέλη του συνεταιρισμού και δεν υπάρχει μισθωτή εργασία.

http://en.wikipedia.org/wiki/Cooperative

http://en.wikipedia.org/wiki/Worker_cooperative

Κολεκτίβα

Ο όρος κολεκτίβα και ο χαρακτηρισμός του κολεκτιβιστή έχουν μια πιο “μπάσταρδη” και πολιτικά χαρακτηρισμένη διαδρομή. Φιλοσοφικά ο κολεκτιβισμός θα μπορούσαμε να πούμε ότι έρχεται σε αντιπαράθεση με την κουλτούρα του ατομισμού (individualism). Δίνεται δηλαδή προτεραιότητα στην συλλογικότητα και όχι στο άτομο.

Ένας τύπος οριζόντιου κολεκτιβισμού που προσπαθεί να μην καταπιέζει τα άτομα προκρίνοντας όμως το συλλογικό μέσα από τη συνεργασία, την αλληλοβοήθεια, την κοινωνική συνείδηση και υπευθυνότητα είναι ο αναρχοκολεκτιβισμός με κύριο εκφραστή του τον Μπακούνιν.

”Συνοπτικά ο κολεκτιβιστικός αναρχισμός (αναρχοκολεκτιβισμός) είναι μια μορφή άκρατου σοσιαλισμού (εξού και η άρνηση στη δικτατορία του προλεταριάτου), όπου κύρια στοιχεία της κοινωνικής οργάνωσης είναι η συλλογική κατοχή και διαχείριση των φυσικών πόρων από κάθε κοινότητα, η έμφαση στο κοινωνικό καθήκον και η διανομή των παραγόμενων αγαθών στα άτομα αναλόγως με την εργασία που παρείχαν (μέσω ενός μισθολογικού συστήματος). Ο αναρχοκολεκτιβισμός στοχεύει στην εγκαθίδρυση της αναρχίας μέσω μίας κοινωνικής επανάστασης της εργατικής τάξης. Απόρροια του αναρχοκολεκτιβισμού αποτελεί ο αναρχοκομμουνισμός, ο οποίος όμως δεν δέχεται καθόλου την ύπαρξη χρήματος ή μισθολογικού συστήματος”.

Έτσι, παρόλο που ο (αναρχο)κομμουνισμός και ο κολεκτιβισμός μοιράζονται την άποψη για οργάνωση της εργασίας από κοινού μέσα από ενώσεις παραγωγών¹, διαφέρουν στο πώς θα γίνεται η διανομή των παραγόμενων προϊόντων. Ο πρώτος είναι βασισμένος στην ελεύθερη κατανάλωση από όλους υπό προϋποθέσεις² (και μάλλον όχι μια οικονομία δώρου³, όπως αρκετοί έχουν αφεθεί να νομίζουν λόγω της απουσίας χρήματος), ενώ ο δεύτερος στηρίζεται σε αμοιβές (σε είδος ή χρήμα) ανάλογα με τη συνεισφορά εργασίας (με βάση κυρίως το χρόνο⁴)ⁱ.

 Με τον αναρχοκομμουνισμό να αποτελεί σταδιακά την συντριπτικά κύρια τάση του αναρχικού κινήματος, ο όρος κολεκτιβιστής χρησιμοποιήθηκε ακόμα και για να περιγράψει κοροϊδευτικά την ΕΣΣΔ λόγω της διατήρησης μισθολογικού συστήματος.

Αναπόσπαστο κομμάτι του αναρχοκολεκτιβισμού όσο και του αναρχοκομμουνισμού αποτελεί η μάχη για κολεκτιβοποίηση των μέσων παραγωγής, με την έννοια της κοινωνικοποίησής τους από τα άτομα που τα είχαν σφετεριστεί για το καλό τις κοινότητας.

 Συνεπώς, ο αναρχοκομμουνισμός επιδιώκει την κολεκτιβοποίηση, αλλά όχι τον κολλεκτιβισμό. Ο αναρχοκουμμουνισμός είναι μια μορφή κολεκτιβισμού χωρίς υιοθέτηση της κολεκτιβιστικής αρχής στη διανομή των αγαθών και μια κολεκτίβα μπορεί να υπάρχει χωρίς να έχει γίνει κολεκτιβοποίηση των μέσων παραγωγής.

 Collective και άρα εξελληνισμένα κολεκτίβα, ονομάζουμε μια συλλογικότητα που λαμβάνει αποφάσεις με βάση τη συναινετική διαδικασία και την ισοτιμία.

 Με βάσει τα παραπάνω με τον όρο εργατική κολεκτίβα αναφερόμαστε σε μια συλλογικότητα ανθρώπων που λειτουργούν με συναινετικές διαδικασίες έναν χώρο εργασίας, όπου δε χωράει μισθωτή εργασία, και η διανομή των παραγόμενων αγαθών γίνεται ανάλογα με τη συνεισφορά εργασίας.

 http://en.wikipedia.org/wiki/Collectivism

http://en.wikipedia.org/wiki/Collectivist_anarchism, http://el.wikipedia.org/wiki/Αναρχοκολεκτιβισμός

http://en.wikipedia.org/wiki/Collective

Η Κολεκτίβα εργασίας

 Με την κατασκευή του όρου κολεκτίβα εργασίας (στα αγγλικά: work collective) θέλουμε να αποδώσουμε σημειολογικά ακόμα πιο πλήρως την περιγραφή του εγχειρήματος, ώστε να μπορούν να γίνονται οι κατάλληλες διακρίσεις των διαφορετικών εγχειρημάτων, αλλά και να γίνεται πιο εμφανής η πρόταση αγώνα που καταθέτουμε δημόσια, όπως π.χ. οι Τροτσκιστές συνήθως χρησιμοποιούν για τα κόμματά τους τον όρο εργατικό έναντι του κομμουνιστικό (ΔΕΑ, ΣΕΚ) για να υποδείξουν (και καλά) ότι είναι αντίθετοι “σε κάθε αντίληψη υποκατάστασης της τάξης, απ’ όπου και αν προέρχεται”.

Έτσι πέρα από τα χαρακτηριστικά που συναντήσαμε στην κολεκτίβα, η επιλογή της παρουσίας του όρου εργασία και όχι του όρου εργάτη (βλέπε εργατική κολεκτίβα) αφενός έχει να κάνει με μια ταξική μεν μη εργατίστικη αντίληψη δε (π.χ. το προλεταριάτο αφεαυτό ως επαναστατικό υποκείμενο) που δεν βλέπει την εργασία⁵ ως αντίφαση με μια μετακαπιταλιστική κοινωνία (στοχεύοντας παράλληλα στην κατάργηση της δουλειάς/μισθωτής εργασίας). Αφετέρου καταδεικνύει μια κοινωνική οπτική ματιά που βλέπει το εγχείρημα ως ένα εργαλείο μιας διαφορετικής κοινωνικής λειτουργίας στον αγώνα για γενικευμένη αυτοδιεύθυνση και κολεκτιβοποίηση των μέσων παραγωγής και όχι ως απλά ένα εγχείρημα με διακριτά χαρακτηριστικά από την επιχείρηση εντός της γενικευμένης καπιταλιστικής συνθήκης (όπως είναι η κολεκτίβα). Πρόκειται δηλαδή για μια δημόσια στρατευμένη κινηματική διαδικασία συλλογικής εργασίας, «έναν τρόπο οργάνωσης της παραγωγής σε αρμονία με ένα περιεκτικό πλάνο για την εκρίζωση των οικονομικών θεμελίων πάνω στα οποία στηρίζεται η ύπαρξη των τάξεων» που εντάσσεται σε ένα συνολικότερο σχέδιο αγώνα δίνοντας προοπτική και όραμα στους ανθρώπους για μια διαφορετική κοινωνία.